BİLGİSAYARLI TOMOGRAFİ (BT)
BİLGİSAYARLI TOMOGRAFİ (BT)Kısaca BT olrak da bilinen Bilgisayarlı Tomografi X ışınları kullanılarak iç organ ve dokuların kesit görüntülerinin elde edilmesi yöntemidir.
Spiral Bilgisayarlı Tomografi (BT) 'de konvansiyonel BT'ye göre daha kısa sürede inceleme tamamlanır.
Merkezimizde Bilgisayarlı Tomografi incelemelerinde, Spiral Tomografi Siemens Emotion CT Model cihazı kullanılmaktadır. Cihazın sunduğu hızlı çekim sayesinde tüm vücut bölgelerinin tomografisi ve 3D (3 Boyutlu) görüntülenmesi yapılabilmektedir.
Aksial ve koronal düzlemde tarama imkanı, MPR, 3D Dimention (3 Boyutlu Görüntüleme), HRCT-Yüksek Rezolüsyonlu BT imkanları sunmaktadır.
Modern tanı yöntemi olarak kullanılan cihazın inceleme süreleri spiral özelliğinden dolayı oldukça kısadır. Yapılan Dinamik BT incelemeleri ile kontrast maddenin damar içine hızla verilmesinden sonra damar veya organ boyanmasının doğru zamanda yapılması ile hastalıkların erken teşhisi mümkün olmaktadır. Ayrıca özel programlarla 3 boyutlu görüntüler elde edilmektedir.
İnce kesit ve kemik rekonstrüksiyon algoritminin kullanıldığı Yüksek Rezolüsyonlu BT (High Resolution BT-HRCT) diffüz akciğer hastalıklarının tanı ve izlenmesinde çok önemli bir yere sahiptir. Bu yöntemle hastalıklar çok erken saptanabilmekte ve daha duyarlı olarak izlenebilmektedir.Akciğer hastalıklarında tüm yöntemlerin içinde en iyi sonuçları BT vermektedir. Beyin, bel-boyun fıtıkları, kol, bacak, ayak kırıkları gibi rahatsızlıklarda da çok yaygın olarak kullanılmaktadır.
--------------------------------------------------------------
BİLGİSAYARLI TOMOGRAFİ İLE KORONER ANJİYOGRAFİ
Son zamanlarda gazete ilanlarında, afişlerde sık gördüğümüz oldukça popüler olan bu yöntem, görüntüleme teknolojisinin de gelişmesiyle gerçekten çok yüz güldürücü sonuçlar vermeye başlamıştır. Ancak her yöntemde, her işte olabileceği gibi, bu tetkikte de maddi çıkar amacıyla insanlar yanlış yönlendirilebilir. Öncelikle belirtilmesi gereken nokta bu tetkikin sokaktan geçerken, şurada ‘ bir ‘check-up' yaptırıp durumumuzu görelim ' şeklinde bir yöntem olmadığıdır. Bilgisayarlı tomografi ile koroner anjiyografi bir tarama testi değildir, böyle kullanımı hem çok gereksiz ileri tetkiklere (gereksiz klasik koroner anjiyografi yapılmasına), hem de para kaybına yol açar, böyle müsrifçe kullanım yalnızca tetkiki para kazanmak amacı ile gereksiz uygulayanların kazancını artırabilir.
Biz kardiyologlar daima teknolojinin gelişmesinden ve gelişen teknolojinin modern tıbba aktarılmasından yana olduk. Başdöndürücü hızla ilerleyen teknoloji sayesinde yakın gelecekte (3-5 yıl içinde) tanısal (teşhis) amaçlı yapılan koroner anjiyografinin yerini büyük ölçüde Bilgisayarlı Tomografi (BT) ile koroner anjiyografi yöntemi alacaktır. Bugünkü durumda her türlü koroner arter bozukluğunu bu tetkikle teşhis edememekle beraber, koroner damarlardaki darlıklar söz konusu olduğunda, yeni nesil 64 kesit alabilen koroner BT anjiyografi ile hastaların %90-98'inde yeterli görüntü alınabilmektedir, yani diğer bir deyişle tetkik yapılanlardan % 2-10 unda yeterli netlikte görüntü alınamadığından klasik koroner anjiyografi daha uygun olabilir. Yeterli görüntü elde edilen hastalarda var olan koroner darlıklar %90-99 doğruluk oranında (testin sensitivitesi: duyarlılığı) saptanabilir, koroner damarlarında sorun bulunmuyanlar da %95-99 doğruluk oranında (testin spesifitesi: özgüllüğü) saptanabilir. Yine tıp dışından olanların daha rahat anlaması için şöyle söyleyebiliriz, bu testin bozuk çıktığı kişilerde %90-99 ihtimalle kalp damarlarında önemli darlık olabilir ve %1-10 oranında da test yanlışlık yapmış olabilir. Bu oranlar klasik efor testi (koşu testi) ve miyokard sintigrafisi ile kıyaslandığında gerçekten de yüksek rakamlardır.
Peki test bozuk çıkmışsa, yani koroner damarlarda ciddi darlıklar olduğunu gösteriyor ise ne yapılmalı? Bu durumda yapılacak olan tetkik klasik koroner anjiyografidir; böylece koroner BT anjiyografide saptanan bozukluklar ve derecesi daha net görülecek ve gerekirse klasik koroner anjiyografi ile aynı seansta koroner balon, stent uygulaması yapılarak darlık giderilecek ya da hastaya koroner bay-pas cerrahisi önerilecektir.
En önemli nokta ise testin hangi durumda yapılmasının uygun olduğu, hangi durumda uygun olmadığıdır. BT koroner anjiyografinin kullanımı ile ilgili öneriler Amerikan Kalp Cemiyeti'nin bu konu için hazırlanan kılavuzundaki önerilerinden derlenmiştir (Kaynak; JACC 2006;48(7):1475-97) ve net anlaşılması için maddeler şeklinde verilmiştir.
Koroner BT anjiyografinin yapılmasının UYGUN OLDUĞU durumlar:
1-Göğüs ağrısı veya koroner arter hastalığına bağlı olduğu düşünülen ağrı eşdeğeri şikayeti olan hastalarda EKG teknik olarak değerlendirilemiyorsa veya hasta koşu bandında koşamıyorsa.
2-Doğuştan olan koroner damarlardaki yapısal anomalileri değerlendirmek için.
3-Acil servise tipik göğüs ağrısı nedeniyle gelen hastada orta derecede koroner hastalık riski varsa (Dr. Karar vermeli) ve tetkikler (EKG ve kan tetkiki) normal çıkıyorsa acil serviste uygulanabilir.
4-Daha önceden yapılmış olan efor testi, miyokard sintigrafisi veya dobutamin EKO testlerinin sonucu iyi değerlendirilemiyorsa veya şüpheli bozukluklar çıkmışsa.
5-Doğuştan olan kalp ve büyük damarları ilgilendiren anomalilerin değerlendirilmesinde.
6-Yakın zamanda kalp yetmezliği gelişen hastalarda kalp yetmezliğinin nedeni olarak koroner arter hastalığı düşünülüyorsa, koroner damarların değerlendirilmesi için.
7-EKO, transözofageal EKO veya MR ile yeterli değerlendirme yapılamıyan kalp tümörü ve kitlelerinde.
8- EKO, transözofageal EKO veya MR ile yeterli değerlendirme yapılamıyan kalp zarına ait bozukluklarda.
9-Atriyal fibrilasyon (bir ritim bozukluğu) tedavisinde radyofrekans ablasyon tekniği uygulanacaksa işlem öncesinde pulmoner ven yapısının değerlendirilmesi için.
10-Çift odacıklı kalp pili takılmadan önce koroner ven yapısının değerlendirilmesi amacıyla.
11-İkinci kez koroner bay pas operasyonu yapılacak olanlarda operasyon öncesinde kullanılacak damarların tespiti için.
12-Aort diseksiyonu (yırtılması) veya anevrizması (genişlemesi) tanı ve takibinde.
13-Akciğer embolisi şüphesinde akciğer damarlarının görüntülenmesi için
Koroner BT anjiyografinin yapılmasının UYGUN OLMADIĞI durumlar:
1-Göğüs ağrısı veya koroner arter hastalığına bağlı olduğu düşünülen ağrı eşdeğeri şikayeti olan hastalarda Dr tarafından yapılan değerlendirmede koroner damarlarda bozukluk çıkma ihtimali yüksekse BT uygun değildir, çünkü bu hastalarda zaten bozukluk çıkacaktır ve bozukluk da çıkınca klasik koroner anjiyografi yapılması gerekecektir.
2-Acil servise tipik göğüs ağrısı nedeniyle gelen hastada yüksek derecede koroner hastalık riski varsa (Dr. Karar vermeli) ve EKG bozukluğu ve/veya kan tetkiklerinde bozukluk varsa klasik koroner anjiyografi daha uygundur.
3-Göğüs ağrısı olmayan hastalarda Dr tarafından hesaplanan Framingham risk skoru düşük veya orta derecede ise.
4-Daha önceden yapılmış olan efor testi, miyokard sintigrafisi veya dobutamin EKO testlerinin sonucuna göre orta veya ciddi derecede bozukluk saptanmışsa klasik koroner anjiyografi daha uygun olacaktır.
5-Yüksek Framingham risk skoru olmasına rağmen son 2 yıl içinde klasik koroner anjiyografi veya koroner BT anjiyografi yapılmış olup ciddi darlık bulunmamışsa.
6-Orta derecede kalp riski olanlarda düşük riskli cerrahi operasyon öncesi kalp riskinin değerlendirilmesi amacıyla kullanılmamalıdır.
7-Kalp ile ilgili olabilecek yakınması bulunmayan koroner bay pas operasyonu geçirmiş olan hastalarda veya koroner stent veya balon uygulananlarda damarların değerlendirilmesi için kullanılmamalıdır.
8-Kalp yetmezliği olanlarda veya kalp krizi sonrası kalp kasının kasılmasını değerlendirmek amacıyla kullanılmamalıdır.
Yukarıda bahsedilen seçeneklere veya gruplara uymayan durumlarda koroner BT anjiyografi yapılmasının uygun olup olmayacağı belirsizdir.
Sonuç olarak şöyle özetliyebiliriz; teknolojinin daha da ilerlemesi ile yakın gelecekte teşhis amaçlı koroner anjiyografi hastaların büyük çoğunluğunda BT ile yapılacaktır, koroner arterlerinde daralma çıkma ihtimalinin yüksek olduğu hastalara direkt olarak klasik koroner anjiyografi yapılması daha uygundur, çünkü bu hastalarda BT ile zaten büyük ihtimalle bozukluk çıkacak ve bunun sonucunda zaten yine klasik koroner anjiyografi yapılacaktır. Şikayeti olmayan hastalarda koroner BT anjiyografinin bir tarama testi veya sağlık kontrolü amaçlı kullanımı uygun değildir.
Teknoloji ancak güvenilir ellerde ve doğru şekilde kullanıldığında topluma hizmet eder.